Social media als pedagogisch instrument

Een zoektocht op het internet naar nieuws omtrent onderwijstechnologie bracht me bij het adviesrapport ‘Trends in onderwijstechnologie” van 2014. Hierin wordt weergegeven “Alles wordt Social Media”.  Gezien mijn persoonlijke interesse in social media deed ik een meer diepgaandere search omtrent dit topic. Uiteindelijk kwam ik uit op het artikel “’Friending’ Vygotsky: A Social Constructivist Pedagogy of  Knowledge Building Through Classroom Social Media  Use” van Churcher, Downs en Tewksbury (2014) waarin dieper ingegaan wordt op het gebruik van social media als een pedagogisch tool in het onderwijs.  Door enerzijds de kosten-efficiëntie en populariteit van social media bij jongeren en anderzijds de steeds aangescherpte budgetten in het onderwijs, moet volgens de auteurs sterk overwogen om social media in te zetten voor pedagogische doeleinden.

Het zou geen academisch artikel zijn, mocht er niet verwezen worden naar een of ander theoretisch model of theorie. De auteurs geven dan ook aan dat er nood is aan een theorie omtrent het gebruik van social media in de klas om op die manier de leerresultaten van leerlingen te maximaliseren. Churcher et al. proberen alvast het gebruik van social media als pedagogisch middel te linken aan de theorie van het sociaal constructivisme. Volgens deze theorie bestaat er geen objectieve werkelijkheid die gekend kan worden, maar construeren leerlingen kennis door het geven van betekenis aan ervaringen met de wereld om hen heen (Vermeulen, 2007). En waar worden er nu meer ervaringen gedeeld dan op social media …

Verder trachten Churcher et al. aan de hand van twee case studies te illustreren hoe social media geïmplementeerd kan worden in de traditionele manier van lesgeven in klaslokalen. De eerste case studie maakte gebruik van Facebook. De leerlingen werden verplicht om te reageren via Facebook op specifieke vragen die gesteld werden door de leerkracht tijdens de les in de klas. De tweede case studie ging dieper in op het gebruik van “user-generated content” via wikis. De leerlingen moesten namelijk zelf een aantal multiple-choice vragen opstellen waarvan een bepaald percentage effectief zou worden opgenomen in hun uiteindelijke examen.

Op basis van deze twee case studies werd geconcludeerd dat social media (zoals Facebook en wikis) veel mogelijkheden biedt als relatief nieuw pedagogisch instrument naast de traditionale lesmethoden in de klas. De auteurs geven duidelijk aan dat social media technologieën geen vervanging kunnen zijn van het begeleidend leren, maar dat het eerder beschouwd kan worden als een aanvulling hierop. Ze zijn er dan ook van overtuigd dat social media als pedagogisch middel het leren bij leerlingen bevordert. Een niet te onderschatten rol hierbij is deze van de leerkrach. In de klas moet hij/zij een ‘leerkracht’ zijn, in social media-omgevingen moet hij/zij optreden als een moderator. De leerkacht moet het proces faciliteren, maar enkel in die mate dat het echt nodig is. Hierbij is het niet onbelangrijk dat de leerkracht een duidelijke online taak meegeeft. Het moet gezegd worden … in dit laatste zie ik vele gelijkenissen met de manier waarop wij de verschillende taken voor het opleidingsonderdeel ‘Onderwijstechnologie’ dienen te voltooien.

Zoals bij vele technologieën zijn ook aan het gebruik van social media als pedagogisch instrument een aantal voor-en nadelen verbonden. Churcher et al. gaven alvast volgende zaken aan:

Voordelen

• Het biedt tijd en ruimte om naast de traditionele lessen dieper in te gaan op bepaalde topicsStudenten kunnen op hun eigen tempo van elkaar leren en kunnen op hun eigen tempo informatie verwerken in een potentieel minder bedreigende omgeving.

• Social media platformen hoeven niet per se de plaats in te nemen van klassikale discussies, maar het biedt wel een alternatief forum om bepaalde discussies verder te zetten. Dit maakt ook dat men op het einde van de les niet tot een consensus hoeft te komen.

Nadelen

• Het gebruik van sociale media in een klascontext is zowel voor de leerkracht  als de leerlingen vrij nieuw. De meeste leerlingen zijn gewoon van geëvalueerd te worden door middel van het afleggen van examens, het maken van een individuele of groepsopdracht, … Dit brengt met zich mee dat leerlingen onzeker zijn over de manier waarop men geëvalueerd wordt op de bijdragen die ze leveren op een social media platform.

Kritische reflectie

Ik kan me zeker vinden in het gebruik van social media in het onderwijs enerzijds als een pedagogisch instrument, maar anderzijds ook als een communicatiemiddel. Ik gebruik zelf facebook om bepaalde zaken te communiceren met mijn studenten. Als pedagogisch middel deed ik dit nog niet eerder, maar ik zie er wel het nut van in. Als je op die manier studenten meer kan motiveren, aangezien het past binnen hun interesseveld, kan de kwaliteit van het eindproduct alleen maar toenemen.

Er bestaan dan ook reeds een aantal succesverhalen die gebruik maakten van social media om bepaalde leerstof over te brengen bij leerlingen. Zo wordt bijvoorbeeld in Cambodja met succes seksuele voorlichting gegeven aan kinderen via sociale netwerken (Tolson, 2014).

Naast de vele voordelen dienen we echter ook bewust te zijn van de kritieken, soms zelfs gevaren van social media binnen een onderwijscontext. In een artikel van de Nationale Onderwijsgids in Nederland werd eerder reeds verwezen naar het ontbreken van onderwijskundige diepgang als men gebruik maakt van social media als pedagogisch instrument. Indien men het gebruik van social media wil inzetten in scholen wordt in dit zelfde artikel ook aangehaald dat men op voorhand alvast duidelijke regels moeten vooropstellen over het gebruik en misbruik, alsook over hoe de privacy van zowel de leerlingen als de leerkrachten gegarandeerd kan worden.

Gezien de populariteit en de vele potentiële educatieve mogelijkheden van social media kan me deze technologie beter omarmen dan dit af te blokken. Het GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap is alvast een voorstander, dit bleek uit een artikel dat ze publiceerden op hun website, getiteld “Sociale media mogen niet ontbreken op school. GO! helpt leerkrachten op weg”. Hierin kondigden ze ook hun boek “Sociale media op school” aan. Interessante leeslectuur voor wie hiermee aan de slag wil, want een grondige voorafgaande analyse, gevolgd door duidelijke afspraken lijken me hier zeker noodzakelijk.

Referenties

Churcher, K., Downs, E., & Tewksbury, D. (2014). Friending’ Vygotsky: A Social Constructivist Pedagogy of  Knowledge Building Through Classroom Social Media  Use. The Journal of Effective Teaching , 14 (1), 33-50.

GO!Onderwijs (2013). Sociale media mogen niet ontbreken op school. Geraadpleegd op 29 maart 2015. http://www.g-o.be/Net_Persberichten/Persberichten.aspx?Id=bb077c5d-f06e-44e7-b2ef-07f175b30df3

Nationale Onderwijsgids (2015). Social media en educatieve apps van nut voor bieden passend onderwijs. Geraadpleegd op 29 maart 2015. http://www.nationaleonderwijsgids.nl/passend-onderwijs/nieuws/26087-social-media-en-educatieve-apps-van-nut-voor-bieden-passend-onderwijs.html

Tolson, M. (2014). Cambodja geeft seksuele voorlichting via sociale netwerken. Geraadpleegd op 29 maart 2015. http://www.mo.be/nieuws/cambodja-geeft-seksuele-voorlichting-sociale-netwerken

Vermeulen, M. (2007). Het portfolio levert geen wezenlijke bijdrage aan de kwaliteit van de specialistenopleiding. Tijdschrift voor Medisch Onderwijs, 26, 24–25.