Samenvatting
Zorgrobot ZORA, een humanoïde
robot, werd ruim een jaar geleden ontwikkeld door het Oostendse bedrijf QBMT en
geïntroduceerd binnen de zorgsector om het groeiende probleem van eenzaamheid
bij senioren aan te pakken. De robot kon in de rusthuizen op een warm onthaal
rekenen en was een welgekomen aanvulling voor het verzorgend personeel dat al
sinds geruime tijd met een personeelstekort kampt. Wegens dit gebrek aan personeel is er vaak
niet veel tijd om actief bezig te zijn met de senioren of om deze gezelschap te
houden. Dit is nu net wat zorgrobot ZORA wel kan : spelletjes spelen, dansen,
of gewoon communiceren, gezelschap bieden.
De makers/ 'ouders' van ZORA wonnen onder andere
de zorginnovatie start-up award. Bij het toekennen van deze prijs wordt gekeken
naar de mate waarin een (technologische) uitvinding op te schalen is, wat zijn
impact op de zorg betreft en hoe innovatief het is. Volgens de jury zou het
inzetten van ZORA leiden tot het ontlasten van de zorgverlener en de
zorginstellingen voorzien van een snellere en persoonlijkere hulp.
QBMT werd sinds kort ook samen
met leerlingen ICT van de hogeschool HOWEST Brugge waarbij deze studenten
toegepaste informatica ZORA leren programmeren en verbeteren.
ZORA wordt niet alleen ingezet
binnen rusthuizen en ziekenhuizen maar zeer recentelijk ook in het onderwijs.
Meer specifiek binnen het bijzonder onderwijs of het onderwijs voor kinderen
met uitzonderlijke talenten. In MPI de Vloedlijn is een
proefproject van start gegaan dat ZORA inzet om te werken met kinderen met een
autisme spectrum stoornis (ASS) en leerachterstand.
Kinderen met ASS hebben het heel vaak moeilijk
met het omgaan en herkennen van menselijke emoties. Ze vertonen stoornissen aangaande
het gebruik van verschillende vormen van non-verbaal gedrag zoals bijvoorbeeld
oogcontact , gelaatsuitdrukking, lichaamstaal en gebaren. Dit zijn allemaal
zaken die de sociale interactie tussen mensen sturen en bepalen.
Het is dus deze emotionele competentie die bij
kinderen met ASS onvoldoende ontwikkeld is en gezien deze verbonden is met de sociale competentie (emoties worden pas
betekenisvol door interactie met anderen), vormt deze doelgroep een heuse
uitdaging voor het onderwijs en zijn leerkrachten (Begeer, et.al., 2007).
In de Vloedlijn zijn ze van plan
om ZORA voltijds in haar lessenpakket te gebruiken, wat een primeur is in
België. Samen met QBMT gaat men de
komende vijf jaar testen hoe men ZORA concreet kan implementeren in het
(bijzonder) onderwijs waarbij ze specifiek op zoek gaan naar applicaties die
binnen deze onderwijs context bruikbaar zijn.
Reflectie
Zelf heb ik geen ervaring binnen
het bijzonder onderwijs noch ken ik personen in mijn directe omgeving met ASS. Ik was wel op de hoogte van het feit dat deze kinderen het moeilijk(er) hebben wat betreft emoties waardoor ik de inzet van deze robots, als hulpmiddel voor het omgaan met deze kinderen, een innovatief idee vond. Ook was het idee van een 'humanoïde' robot vooralsnog een beetje science
fiction voor mij...
Op de website van ZORA kan je een
interessante persmap terug vinden en zo ontdekken waarvoor hij/zij/het (?) reeds
ingezet wordt (http://www.zorarobot.be/).
Op basis van deze artikels heb ik enkele pro's en contra's voor het gebruik van
robots binnen het (bijzonder) onderwijs
geformuleerd.
PRO'S
*Eén van de grootste voordelen
van het gebruik van robots binnen het bijzonder onderwijs is dat het een goed
middel betreft om met kinderen met ASS te communiceren. Gezien ze minder worden
afgeschrikt door de emotionele component dat eigen is aan ons mensen, wordt het
als leerkracht misschien makkelijker om contact te leggen met kinderen die het wat moeilijker
hebben bij het aangaan van sociale relaties.
*Een robot is interactief en
naarmate de wetenschap vordert zal deze veel meer kunnen doen dan spelletjes
spelen en aanwezigheden opnemen. Het kan zelfs
het perfecte speelkameraadje worden! Een vriendje zonder die vervelende
aan- het- haar-trekken en -boterhammen-afpakken kant, die alle menselijke
kleuters en kinderen ( misschien zelfs volwassenen?) bezitten...How great is
that?!
Een robot oordeelt niet en biedt misschien troost door deze neutraliteit
op momenten dat kinderen zich benadeeld voelen in deze grote boze wereld.
*Robots zoals ZORA kunnen een
deel van de werklast van leerkrachten overnemen waardoor deze meer ademruimte
hebben en zich niet meer (al te ) schuldig voelen wanneer ze door tijdsgebrek
niet altijd evenveel aandacht aan hun leerlingen kunnen besteden.
*ZORA is niet alleen een
hulpmiddel voor kinderen met ASS maar kan op termijn ook ingezet worden voor
leerlingen met gedrag en leerstoornissen. Dit door applicaties te ontwikkelen
die specifiek inspelen op behoeftes van bepaalde kinderen. Het laat toe
onderwijs te differentiëren en af te stemmen op de specifieke noden die
kinderen kunnen hebben.
CON'S
*Robots in de
zin van ZORA kunnen enkel ingezet worden
binnen het kleuter en lager onderwijs. De leerlingen in het secundair onderwijs
zullen bijlange niet zo geboeid zijn
door deze 'wezens'. Liefjes en leeftijdsgenootjes van vlees en bloed zijn
diegenen die de meeste invloed uitoefenen op deze leeftijdsgroep.
*Ik heb geen
juiste cijfers maar ik kan me inbeelden dat het inzetten van robots handen vol
geld zal kosten aan de verschillende scholen. De scholen waar ik al stage heb
gelopen hadden amper geld voor een degelijk uitgerust computerlokaal, laat
staan dat men het zich kan veroorloven robots in te zetten. Dit kan de
segregatie van het onderwijs nog verder in de hand werken ( scholen die zich
technologische snufjes kunnen veroorloven VS zij die dat niet kunnen...). Dit is een probleem waar men wel al volop bezig is met antwoorden op te bieden . Zie de post aangaande de AERobot van medestudente Kübra Peker.
* Persoonlijk
vind ik dat de inzet van ZORA zichzelf soms wat tegenspreekt. Enerzijds gaat
men deze robot inzetten binnen de zorgsector bij de senioren voor gezelschap, een beetje ter vervanging van 'menselijk
contact'. Anderzijds gaat men deze robot inzetten bij kinderen met ASS juist
vanwege het gebrek aan die essentiële
component die zo eigen is aan mensen : het vermogen om emoties te bezitten en
te uiten.
Ook denk ik dat gezien de
snelheid van de technologische vooruitgang, het niet meer lang zal duren voor
robots zoals ZORA wel gezichtsexpressies kunnen vertonen en "emotie"
leggen in wat ze zeggen. ZORA wordt ook al reeds een humanoïde robot
genoemd...
Ik denk ook dat kinderen met ASS toch gaan moeten leren omgaan met
emoties ter bevordering van hun eigen sociale interactie en dan heeft het geen
zin dit weg te laten uit het onderwijs door emotieloze machines in te zetten.
Mijns inziens blijft een robot
toch ook een computer en zal geen enkele robot ter wereld de plaats kunnen
innemen van de mens. Hoewel... 'I, ROBOT'
met Will Smith dacht hier lichtelijk
anders over maar we weten allemaal hoe die film afloopt .... (if not , check it
out en sorry voor de spoil).
REFERENTIES :
Begeer, S. (2007) Emotionele
competentie van kinderen met ASS. Wetenschappelijk
tijdschrift AUTISME. Geraadpleegd op 27 maart op het World Wide Web op : http://www.wta.nu/uitgaven-2007/2007-1/emotionele-competentie-van-kinderen-met-ass/
http://www.zorgvisie.nl/ICT/Nieuws/2015/3/Zorgrobot-Zora-wint-zorginnovatie-start-up-award-1731168W/
Ik had het nog niet eens opgemerkt dat je ook over Zora geschreven hebt! Ik heb dit ontdekt in Inkendaal, waar ze sinds kort mee "samenwerken". Jouw pro's en contra's zijn goed uitgewerkt. Ik heb het iets wetenschappelijker aangepakt (mits mijn kinesitherapeutische achtergrond). Wat heb jij hierover nog in de literatuur over terug gevonden? Ik denk dat dit zeker nog nuttig is in het middelbaar, zeker bij autisme. Laat wat weten wat jij hier nog van vindt! Groetjes
BeantwoordenVerwijderenHey Chloë,
VerwijderenZoals ik reeds aanhaalde in mijn blogbericht heb ik zelf geen ervaring met het werken met kinderen met ASS of andere gedrag- en/of leerstoornissen maar juist daarom vond ik het een interessant gegeven.
Toevallig had ik in 2013 de reportage op koppen gezien die handelde over de inzet van robot ZORA in de bejaardenzorg (http://www.een.be/programmas/koppen/robots-in-de-zorg). Toen het bericht mij ter ore kwam dat deze robot ook zou worden ingezet binnen het bijzonder onderwijs ben ik dit aldus verder gaan uitspitten. Aangaande kinderen met autisme was ik wel op de hoogte van het feit dat ze moeilijk(er) met emoties om kunnen.
Hierdoor kan ik perfect zien hoe de inzet van robots een meerwaarde kan zijn en ook kan dienen als hulp voor leerkrachten.
Je opmerking aangaande de bruikbaarheid van ZORA ook in het secundair onderwijs is terecht maar ik zie het hier toch eerder in het kader als extra hulpmiddel. Persoonlijk vind ik het belangrijk dat wij als leerkrachten, gezien de nakende invoering van het M-decreet, leren omgaan met kinderen met o.a. ASS. Leren communiceren is hierbij uiterst belangrijk en ik zou dit dan vooral zelf onder de knie willen hebben en dit niet uit handen willen geven aan robots zoals ZORA. Ik zou de inzet van zulke zorgrobots toch nog steeds meer situeren binnen het kader van het lager onderwijs omdat je aanpak dan ook nog meer 'spelenderwijs' kan gebeuren.
In verschillende bronnen die over Autisme terug te vinden zijn wordt ook steeds gewezen op het belang van sociale vaardigheidstraining daarom zie ik ZORA ook meer als een ondersteunende tool die ook zijn nadelen kent en mijns inziens wat minder geschikt is voor het secundair onderwijs.
Wat wel heel interessant zou zijn is, wanneer de technologie van zorgrobots met onderwijskundig doel op punt staat, een onderzoek naar het effect en bruikbaarheid binnen het middelbaar onderwijs. Let's wait and see! ;)
Deze reactie is verwijderd door de auteur.
BeantwoordenVerwijderen