vrijdag 29 augustus 2014

Digitale didactiek


De groeiende interesse in en belang van digitaal leren blijkt uit tal van (wetenschappelijke) publicaties en publicaties door overheidsinstanties zoals o.a. de Europese Commissie. (voor een greep uit talloze publicaties: zie onderaan). In dit artikel zal ik een poging doen een overzicht te geven van de huidige publicaties met betrekking tot onderwijs & technologie in Vlaanderen. In dit opzicht komen de Vlaamse onderwijsraad en verschillende wetenschappelijke instanties of publicaties aan bod.

De Vlaamse onderwijsraad, kortweg Vlor is "de strategische adviesraad voor het beleidsdomein Onderwijs en Vormong". Op basis van overleg tussen vertegenwoordigers uit alle onderwijsdomeinen en verschillende sociaal-economische en sociaal-culturele organisaties formuleert de Vlor adviezen voor de bevoegde minister van onderwijs- en vormingsbeleid (sinds kort is dit Hilde Crevits). Het meest recent verschenen advies van de Vlor met betrekking tot technologie in het onderwijs verscheen op 13 mei van dit jaar en is getiteld: "Advies over het digitaal leren in het onderwijs". De essentie van deze adviestekst is dat de Vlor de overheid en stakeholders aanmaant het debat rond het gebruik van ICT in het hoger onderwijs om te zetten in een duidelijke visieontwikkeling en (daaruit vloeiend) beleid. De Vlor dringt aan een visie op digitaal leren niet onafhankelijk te zien van een visie op leren. De Vlor wijst erop dat digitaal leren een middel en geen doel op zich is. Dit laatste is misschien wel de interessantste stelling en kan / moet mijn inziens ook worden toegepast op het secundaire onderwijsniveau. 
Naast het formuleren van adviezen verschijnen er namens de Vlor ook publicaties. De meest recente relevante publicatie is het in 2012 door professor Sercu (KUL)geschreven werk 'digitale didactiek'. Dit werk heeft, door middel van het vergroten van de digitale geletterdheid van leerlingen, tot doel ICT succesvol te integreren in het onderwijs. Dit zou onder meer moeten gebeuren door ICT zo veel mogelijk te betrekken bij het lesgeven in het bijzonder en het schoolgebeuren in het algemeen (gebruik maken van presentatie-tools, opzoekwerk op de computer, ...).

Ook in wetenschappelijke kringen is sprake van groeiend onderzoek naar het gebruik van ICT in het onderwijs. Zo biedt de Katholieke Hogeschool Limburg de mogelijkheid aan een postgraduaat in 'E-learning & digitale didactiek' te volgen:

"Dit postgraduaat wil ICT-coordinatoren, E-learningverantwoordelijken, maar ook leerkrachten, trainers en geïnteresseerden in digitaal leren in de meest diverse organisaties een professionele opleiding aanbieden om op een goed gestructureerde en kwaliteitsvolle manier een Elektronische Leeromgeving en WEB 2.0-tools in een organisatie in te zetten, te onderhouden en verder uit te bouwen. Na de opleiding kennen de cursisten de pedagogische en technische aspecten en kunnen ze deze toepassen in een digitale omgeving. Zij kunnen een ELO integreren in hun organisatie."
Desondanks is niet iedereen het erover eens dat onderzoek naar 'digitale didactiek' of digitaal leren op zich nuttig is.In het hoofdstuk 'naar een digitale didactiek' in het werk "Digitaal leren: ICT toepassingen in het hoger onderwijs" van D'Haese en Valcke geven de auteurs een zicht op de verschillende visies op digitale didactiek. Enerzijds is er de stroming die ervan uit gaat dat digitale didactiek een (steeds) belangrijke(re) rol speelt in het onderwijs en de groeiende interesse in, alsook het groeiend onderzoek naar, g-digitale didactiek gerechtvaardigd is. Zo moeten (onder andere) leerkrachten en scholen allerhande digitale toepassingen gebruiken in lessen en school-gerelateerde aangelegenheden om de digitale kennis (of digitale geletterdheid zoals door de Vlor naar verwezen, zie hoger) van leerlingen en studenten te maximaliseren. Anderen beweren dan weer dat de 'digitale didactiek' een onderdeel is van de algemene didactiek en dat het telkens weer benadrukken van de term 'digitaal' nutteloos is(zie p. 24 van het boek). Deze auteurs menen dat de aanwezigheid van digitale aspecten binnen de algemene didactiek een vanzelfsprekend onderdeel hiervan zijn. 

Vooral deze laatste bewering lijkt mij nogal kort door de bocht. Het is zeker zo dat voor sommige aspecten ICT als 'standaard' wordt beschouwd in het onderwijs (denk maar aan het maken van een taak of presentatie op de computer). De betreffende auteurs maken mijn inziens een (grote) inschattingsfout. Net omdat het gebruik van ICT in sommige gevallen als vanzelfsprekend wordt beschouwd is het benadrukken van de term 'digitale didactiek' noodzakelijk. Sommige mensen lijken te vergeten dat niet iedereen beschikt over een computer en dat de drempel om de (meestal) door de school beschikbaar gestelde computers te gebruiken groot kan zijn (schaamte, geen tijd om na school te blijven omdat de kinderen moeten meehelpen thuis,...). Bovendien strookt de stelling niet met het door de Vlor geformuleerde advies in mei van dit jaar. Uit dit advies bleek duidelijk dat de Vlaamse onderwijsraad van mening is dat een specifieke visie op en beleid inzake digitaal leren noodzakelijk is.
Bijzondere aandacht inzake digitaal leren en digitale didactiek zal de komende maanden / jaren nodig zijn om een duidelijk centraal beleid inzake deze kwestie te formuleren.


Algemene publicaties m.b.t. E-learning: 
  • The Electronic journal of e-learning (EJEL) via . http://www.ejel.org/main.html
  • EC (2000). Communication from the Commission: E-Learning – Designing "Tejas at Niit" tomorrow’s education. Brussels: European Commission
  • Bates, A. and Poole, G. Effective Teaching with Technology in Higher Education San Francisco: Jossey-Bass/John Wiley, 2003
Gebruikte bronnen:
  • SERCU (L.). Praktijkgerichte literatuurstudies onderwijsonderzoek. Digitale didactiek: wegwijzer voor de onderwijspraktijk. KUL, 2012.
  • Advies over het digitaal leren in het hoger onderwijs via http://www.vlor.be/digitaalleren (laatst geraadpleegd op 29/08/2014)
  • http://www.khlim.be/opleiding-quadri/e-learning-digitale-didactiek-postgraduaat (laatst geraadpleegd op 29/08/2014)
  • D'HAESE (I.) & VALCKE (M.) (reds.). Digitaal leren: ICT toepassingen in het hoger onderwijs. Leuven, LannooCampus, 2005

Geen opmerkingen:

Een reactie posten