Help! Mijn werkgever kent mijn schoolresultaten! Over educatieve software, scholen en privacy.

Samenvatting

Scholen in de Verenigde Staten integreren steeds meer zogenaamde 'cloud-computing services' in hun dagelijkse onderwijspraktijk. Die cloud-computing services bieden educatieve software aan, maar beheren ook gegevens over leerlingen, zoals schoolresultaten. Daar knelt het schoentje: wat doen die cloud-computingbedrijven met die gegevens? 

Er heerst dus bezorgdheid in de VS over het samengaan van privacy van leerlingen en het toenemende gebruik van cloud-computing. Een federale wet, de Family Eductional Rights and Privacy Act, moet bescherming bieden. De wet stelt namelijk dat scholen geen informatie over leerlingen mogen doorspelen aan derden zonder toestemming van de ouders. Daarbij hoort echter een uitzondering: scholen mogen wel informatie doorgeven aan bedrijven die educatieve software ontwikkelen (dus ook aan bedrijven die cloud-computing aanbieden). Het is die uitzondering die zorgen baart. 

Terecht reden tot ongerustheid? Blijkbaar wel. Recent Amerikaans onderzoek (2013) toont immers aan dat er inderdaad een privacyprobleem is voor vele leerlingen. Scholen blijken eerst en vooral slecht geïnformeerd te zijn over hoe met leerlingengegevens om te gaan. Zo vermelden contracten die ze tekenen met cloud-computingbedrijven vaak niets over welke gegevens al dan niet mogen worden verzameld, gedeeld en verkocht. Verder blijken scholen het razende tempo van onderwijstechnologische ontwikkelingen amper bij te kunnen houden en zijn ze allesbehalve up-to-date, ook wat privacy van leerlingen betreft. 

Reflectie

Het hele privacydebat is het waard om gevoerd te worden, ook in het veld van onderwijstechnologie en educatieve software. In de VS is het debat 'hot topic'. Bij ons is dat minder het geval. Niet omdat het ons niets kan schelen (of daar ga ik toch van uit), maar mogelijk ook omdat het gebruik van educatieve software en cloud-computing in ons onderwijs nog wat meer in de kinderschoenen staat. Privacydiscussies en sociale media, dat kennen we wel. Maar wat met onderwijstechnologie en persoonlijke gegevens van leerlingen, van minderjarigen (of toch meestal minderjarigen)? 

De cijfers uit het Amerikaanse onderzoek zijn nochtans sprekend, en dat niet in de positieve zin. Slechts 25% van de contracten die Amerikaanse scholen sluiten met softwarebedrijven hebben het over welke gegevens mogen worden blootgegeven en welke niet. En ook: minder dan 7% van de contracten verbiedt het aan die bedrijven om informatie over leerlingen te verkopen. Of nog: ook de lokale onderwijsoverheden zijn niet mee. Slechts 20% heeft een privacybeleid. Niet dat ze van slechte wil zijn, de scholen en overheden. Ze zijn wel onwetend. 

Het is die onwetendheid over onderwijstechnologie, educatieve software en privacy die nog het frappantste is. Frappanter nog dan softwarebedrijven die met gegevens van minderjarigen aan de haal gaan. We weten het wel dat er iets is met privacy en het internet, ergens in onze achterhoofden. En toch gebeurt dat doorgeven van informatie recht onder onze neuzen, opnieuw en opnieuw. Wat wéten we eigenlijk echt over onderwijstechnologie? Over veiligheid bij educatieve software en cloud-computing? Bitter weinig, zo blijkt. Wat weten onze scholen er eigenlijk over? Ook bitter weinig. 

De Amerikaanse bezorgdheid doet politici in Californië er zelfs aan denken om een wet uit te vaardigen die het educatieve softwarebedrijven verbiedt om informatie over leerlingen te verzamelen, te delen en te verkopen voor elk andere doeleinde dan wat de school voor ogen heeft. Niet voor marketing dus, bijvoorbeeld. Zo'n wet kan helpen, maar neemt de onwetendheid die er heerst niet weg. Leerkrachten, directies, scholen en lerarenopleiders moeten in de eerste plaats beter geïnformeerd worden over privacygevaren. Of ze moeten meer zelf meer naar informatie op zoek. Niet alleen om iets te doen aan de eigen onwetendheid en om verantwoordelijker met persoonlijke gegevens om te gaan, maar ook om die kennis door te geven aan leerlingen. We zijn toch onderwijzers, niet? Dan is het ook onze taak om leerlingen bewust te maken van mogelijke gevaren. Om ervoor te zorgen dat ze kritisch leren zijn en blijven, ook wat hun privacy op het net betreft. 

Tot slot: er was een zinnetje dat me nog meer opviel dan andere zinnetjes in het krantenartikel Schools Use Web Tools, and Data Is Seen at Risk. Op het einde van een alinea over het verloop van het Amerikaanse onderzoek naar privacy en cloud-computing staat het volgende: "Microsoft provided an unrestricted grant for the research" (Singer, 2013). Waarom zou Microsoft zo gretig financieren, vroeg ik me daar meteen bij af? En ook: waarom wordt dat hier zo vermeld, vlug aan een alinea gebreid en dan nog met de bijna lovende woorden 'an unrestricted grant'? Lezers hadden even goed zonder dat stukje info gekund. Blijkt even later in het artikel dat Microsoft vrijwillig belooft geen gegevens van leerlingen te delen of verkopen. Aan scholen die hun software gebruiken, natuurlijk. Even profileren als betrouwbaar, dacht het bedrijf misschien? Wij doen dat niet, gegevens van minderjarigen doorspelen. Integendeel, wij financieren onderzoek dat privacyproblemen in kaart brengt. 'Unrestricted', dan nog. Ook ineens even verdoken reclame, misschien? Scholen kunnen ons vertrouwen: koop onze service dus maar. Of zoek ik het hier te ver? 

Referenties

Reidenberg, J., Russell, N., Kovnot, J., Norton, T., Cloutier, R., & Alvarado, D. (2013). Privacy and     Cloud-Computing in Public Schools: Executive Summary. New York: Fordham Center on Law and Information Policy. Geraadpleegd via http://law.fordham.edu

Singer, N. (2013, 12 december). Schools use web tools, and data is seen at risk. The New York Times. Geraadpleegd via http://www.nytimes.com
http://www.nytimes.com/2014/02/20/technology/scrutiny-in-california-for-software-in-schools.html?_r=0

Singer, N. (2014, 20 februari). Scrutiny in California for software in schools. The New York Times. Geraadpleegd via http://www.nytimes.com
http://www.nytimes.com/2013/12/13/education/schools-use-web-tools-and-data-is-seen-at-risk.html